Illegale exploitanten veroveren 51% van de Nederlandse gokinkomsten, ondanks strenge maatregelen van de KSA

Het is een cijfer dat de alarmbellen in Den Haag zou moeten doen rinkelen: 51 procent. Dat is het deel van de totale Nederlandse online gokomzet dat linea recta naar illegale goksites verdwijnt. Ondanks een jarenlang legaliseringstraject en steeds strengere regels van de Kansspelautoriteit (Ksa), is de schaduwmarkt in financieel opzicht nu groter dan de legale markt. Deze ongereguleerde partijen, vaak opererend vanuit belastingparadijzen, bieden geen enkele bescherming. Toch weet een kwart van de spelers niet eens of ze bij zo’n riskante aanbieder spelen.

In deze verwarrende markt wordt de verantwoordelijkheid steeds meer bij de speler zelf gelegd. Het zorgvuldig uitkiezen van veilige gokwebsites is daardoor belangrijker dan ooit. Zonder die kennis is de kans reëel dat je ongemerkt bijdraagt aan een illegaal circuit waar geen enkele regel geldt. Het roept de vraag op of de strenge aanpak van de legale markt niet een averechts effect heeft, en de deur juist wijder openzet voor de partijen die men wilde bestrijden.

De paradox: veel spelers legaal, het meeste geld illegaal

Op het eerste gezicht lijkt de kanalisatie – het begeleiden van spelers naar het legale aanbod – een succes. Maar liefst 91% van de Nederlandse spelers gokt uitsluitend bij aanbieders met een vergunning. Het probleem zit echter in de overige 9%. Deze relatief kleine groep ‘zware spelers’, die vaak met hoge bedragen gokken, is verantwoordelijk voor de meerderheid van de marktinkomsten.

De Kansspelautoriteit illustreert dit met een rekenvoorbeeld: als 99 spelers elk €20 verliezen en één speler €100.000 verliest, is de totale markt €101.980. Als die ene zware speler vervolgens uitwijkt naar een illegale site, daalt de legale markt met bijna 98% in omvang, terwijl 99% van de spelers legaal blijft spelen. Dit is precies wat er nu gebeurt. Sinds de aanscherping van de regels voor de legale markt per 1 oktober 2024, is het illegale marktaandeel in termen van geld gegroeid tot het punt dat het de legale markt overtreft. Michel Groothuizen, voorzitter van de Ksa, stelt dan ook: “Wat er op de legale markt gebeurt, is niet altijd goed, maar vergeleken met illegaal is dat echt bijna een ‘heilige wereld’.”

De machteloosheid van de toezichthouder?

De Ksa staat voor een immense uitdaging. De toezichthouder probeert de infrastructuur van illegale partijen te verstoren door samen te werken met banken, betaalproviders en techbedrijven, maar de illegale aanbieders zijn hen vaak te slim af. Deze bedrijven zijn veelal gevestigd in jurisdicties als Curaçao of Costa Rica, waardoor het innen van boetes vrijwel onmogelijk is. “Als er een boete is, zien we vaak dat de website uit de lucht gaat. Er komt dan direct weer een nieuwe, maar die hebben wij dan wel op de radar,” aldus Ksa-woordvoerder Marloes Derks.

Hoewel de Ksa in personeelsaantal is gegroeid van 70 naar 210 medewerkers, benadrukt voorzitter Groothuizen dat meer bevoegdheden belangrijker zijn dan extra personeel om de aanpak te versnellen. De frustratie is voelbaar, en het is dan ook niet verrassend dat brancheverenigingen VNLOK en NOGA pleiten voor de oprichting van een speciale taskforce om de illegaliteit effectiever te bestrijden.

Cruks als een wapen met twee snijkanten

Het Centraal Register Uitsluiting Kansspelen (Cruks) is de hoeksteen van de Nederlandse aanpak voor spelersbescherming. Het systeem, waarin spelers zichzelf (of in zeldzame gevallen door anderen) kunnen laten uitschrijven voor al het legale gokaanbod, ziet een gestage groei in vrijwillige inschrijvingen. Toch functioneert dit register als een wapen met twee snijkanten. Terwijl het spelers effectief weghoudt van legale sites, is het voor de illegale markt een krachtig marketinginstrument geworden. Termen als ‘gokken zonder Cruks’ worden actief gebruikt om precies die kwetsbare groep aan te trekken die bescherming zoekt.

Tijdens recente discussies in de Tweede Kamer werden meer zwaktes blootgelegd. De strikte anonimiteit van het register, bedoeld om de privacy te waarborgen, verhindert effectieve nazorg of het blokkeren van gokreclames voor ingeschrevenen. Bovendien wordt de huidige minimumtermijn van zes maanden door experts als te kort ervaren, met een pleidooi om deze naar minimaal een jaar te verlengen. Zo wordt het belangrijkste beschermingsmiddel van de legale markt onbedoeld een wegwijzer naar de gevaren van het illegale circuit.

De aantrekkingskracht van de schaduwmarkt

Waarom wijken spelers uit? Illegale sites adverteren met termen als ‘gokken zonder Cruks’ en bieden een speelomgeving zonder limieten of controles. Raymond de la Haye van zelfhulporganisatie AGOG ziet dat de gesprekken in zijn groepen steeds vaker over de illegale markt gaan, met name sinds de regels bij legale aanbieders zijn aangescherpt. De strengere maatregelen op de legale markt, hoe goed bedoeld ook, lijken de meest kwetsbare spelers juist richting de gevarenzone te duwen.

Tony van Rooij van het Trimbos-instituut pleit ervoor om de drempels naar het illegale aanbod flink te verhogen. “Maak het niche,” stelt hij. Dit kan door betalingsverkeer via reguliere banken te blokkeren, waardoor spelers worden gedwongen om met “ingewikkelde financiële constructies, zoals bitcoins, aan de gang te gaan.” Ook is hij kritisch op grote techbedrijven als Google en Meta, die volgens hem veel meer kunnen doen om advertenties voor illegale sites te weren.

De conclusie is ontnuchterend. Het Nederlandse model, bedoeld om een veilige gokomgeving te creëren, lekt aan alle kanten. Terwijl de meerderheid van de spelers netjes binnen de lijntjes kleurt, vloeit het grote geld weg naar een ongereguleerde schaduwwereld. Zonder een gecoördineerde, harde aanpak van het illegale circuit dreigt de legale markt een tandeloze tijger te worden, en wordt de bescherming van de meest kwetsbare spelers een illusie.